Λόφος Αρδηττός

 

«Θέα από τον ναό της Τύχης, Αρδηττός»

 
Σήμερα βρέθηκα τυχαία σε περιοχή που μάλλον με εξέπληξε ευχάριστα, γιατί δεν ήξερα πόσο όμορφη ήταν. Περπάτησα μέσα από κεντρικούς δρόμους στο Παγκράτι διέσχισα την Πλατεία Πλαστήρα και βρέθηκα πίσω από το Παναθηναϊκό στάδιο.
Η περιοχή της Άγρας κατά την αρχαιότητα  εκτείνεται από την οδό Αναπαύσεως μέχρι το Στάδιο.

Μία κατάφυτη έκταση όπου υπήρχε το ιερό της Αγροτέρας Αρτέμιδος . Πλάκες της ζωοφόρου του ναού βρίσκονται σήμερα στο Μουσείο του Βερολίνου.

Ήταν περίπτερος ναός ιωνικού ρυθμού,κτισμένος το 448 π.Χ, με  πολλές ομοιότητες με τον Ναό της Αθηνάς Νίκης επάνω στην Ακρόπολη και πιστεύεται ότι και οι δύο χτίστηκαν από τον Καλλικράτη κτισμένος το 448 π.Χ.. Τον αναφέρουν ο Πλάτων και ο Παυσανίας.

Συνδέεται άμεσα με την νίκη των Αθηναίων στη Μάχη του Μαραθώνα. Εδώ τελούταν ετήσιες θυσίες και γιορτές προς τιμή της θεάς Αρτέμιδας εκπληρώνοντας έτσι το τάμα των Αθηναίων για να την ευχαριστήσουν για τη νίκη τους στη Μάχη.

Εδώ είναι και  η πηγή της Καλλιρόης, ο ναός της Δήμητρος και της Περσεφόνης όπου  σύμφωνα με τον Πλούταρχο τελούνταν τα Μικρά Μυστήρια της Δήμητρας («Τα εν Αγραις»), που θεωρούνταν προπαρασκευή για τα Ελευσίνια Μυστήρια. Η Άγρα καταλάμβανε τον αριστερό λόφο του Σταδίου.

Μια πολύ σημαντική ανακάλυψη επεφύλασσε η ανασκαφική έρευνα στον ευρύτερο χώρο του ναού της Αγροτέρας Αρτέμιδος στον Αρδηττό. Οι αρχαιολόγοι, σκάβοντας στο οικόπεδο του πολύπαθου αυτού μνημείου (γκρεμίστηκε το 19ο αιώνα και λιθολογήθηκε), βρήκαν το ναό του Μειλιχίου Διός τον οποίο αναφέρει ο Παυσανίας αλλά δεν είχε ώς τώρα εντοπιστεί. Ο ναός του Μειλιχίου Διός (4ου αιώνα π.Χ.) φαίνεται πως γειτνίαζε με το ναό της Αγροτέρας Αρτέμιδος. Στην ταύτισή του βοήθησε μια εντοιχισμένη επιγραφή αναθήματος στον Δία Μειλίχιο

Στην Άγρα βρίσκονταν το μνημείο του Φειδιππίδη, όπου έπεσε νεκρός τρέχοντας να αναγγείλει το «Νενικήκαμεν».

Το μνημείο φτιάχτηκε από τον Ηρώδη Αττικό με πεντελικό μάρμαρο στη κορυφή του λόφου γράφοντας επάνω: «ΕΡΩΙ ΤΩ ΜΑΡΑΘΩΝΙΩ».

 

Δίπλα στην Άγρα εκτείνεται ο Αρδηττός, το δεύτερο μεγαλύτερο ύψωμα μετά της Ακρόπολη (133μέτρα). Το όνομά του προέρχεται από τον μυθολογικό ήρωα Αρδήτη, που με το κήρυγμά του κατόρθωνε να διαλύει τις διχόνοιες των Αθηναίων. Ναι έτσι ήταν πάντα ένα από τα βαριά μας ελαττώματα που διαιωνίζουμε μέχρι τις μέρες μας.  Η «φαγωμάρα» μας , ο εγωισμός μας.

Παλαιότερα ονομάζονταν και Ελίκων, γιατί υπήρχε η άποψη ότι προέρχεται από τις τελευταίες εξελίξεις των υπωρειών του Υμηττού. Από τα πολλά ιερά που διέθετε ήταν της Τύχης, του Πανός, της Εκάτης, ο μεγάλος ναός της Ήρας και ο ναός του Ιλισσού.

Στον Αρδηττό συνεδρίαζαν οι Ηλιαστές, οι δικαστές για φονικές υποθέσεις. Στις πλαγιές του λόφου οι 6000 λαϊκοί ένορκοι έδιναν δια βοής τον όρκο τους και ύστερα γιόρταζαν τα Μικρά Ελευσίνια Μυστήρια πλάι στο Ιλισό.

Μια ιδιαίτερα επιμήκης κατασκευή στην κορυφή του λόφου της Άγρας  ήταν το κτίσμα στο οποίο τοποθετούσαν οι Αθηναίοι το ιερό πλοίο, που μετέφερε το πέπλο της θεάς Αθηνάς κατά την Πομπή των Παναθηναίων. Για την άνοδο του πλοίου στον λόφο, είχε κατασκευαστεί κρυφός μηχανισμός!

 

«Εδώ τοποθετούσαν οι Αθηναίοι το Ιερό πλοίο»

Μετά λύπης μου  διαπίστωσα ότι δεν υπάρχει πουθενά καμία επιγραφή που να ενημερώνει  για τα τόσα σημαντικά  γεγονότα που συνέβησαν  εδώ σε αυτή την περιοχή τα υπολείμματα των ναών είναι εγκαταλειμμένα στην τύχη τους, σκουπίδια πεταμένα, τενεκεδάκια  μπύρας παντού. Και είναι απορίας άξιον πως και δεν έχτισαν και τον ίδιο τον λόφο και ξέφυγε από την βαρβαρότητα τους. Γιατί όλη η περιοχή ήταν πολύ όμορφη με τον Ιλισό να κυλά μπροστά από το Στάδιο. Ολες οι πόλεις του κόσμου έχουν ένα ποτάμι , εμείς τα μπαζώσαμε και τα τρία ποτάμια της Αθήνας. Και γενικώς η Αθήνα  έχει υποστεί τέτοια άλλοίωση με όλα αυτά τα άθλια κτίρια και τις πολυκατοικίες χωρίς καμμία αισθητική. Δεν έχουν αφήσει σπιθαμή πράσινου, ούτε ένα δενδράκι και έχει καταντήσει μία αφόρητη πόλη.Ισως να χρειαστεί να γίνει από την αρχή αυτή η Πόλη , η πόλη της Αθηνάς, με σοφία σκέφτηκα ,γκρεμίζοντας όλη αυτή την ασχήμια.

Φεύγοντας αφησα νοερά να ταξιδέψω πίσω στον χρόνο και σαν  να άκουσα το κελάρισμα του Ιλισσού να συμφωνεί.