«Νικηφόρα Νεότης»
Η Νικήτρια Νεολαία , επίσης γνωστή ως Atleta di Fano , ή Lisippo di Fano είναι ένα
ελληνικό χάλκινο γλυπτό , κατασκευασμένο μεταξύ 300 και 100 π.Χ The Getty
Victorious Youth The Getty Μuseum
Ελληνας γλύπτης του 4ου αιώνα π.Χ..απο την Σικυώνα που φιλοτεχνούσε αποκλειστικά μπρούτζινα γλυπτά .
Μαζί με τον Σκόπα και τον Πραξιτέλη, θεωρείται ένας από τους τρεις μεγαλύτερους γλύπτες της κλασικής ελληνικής εποχής, φέρνοντας τη μετάβαση στην ελληνιστική περίοδο.. Προβλήματα αντιμετωπίζει η μελέτη του Λύσιππου λόγω της δυσκολίας αναγνώρισης του ύφους του ανάμεσα στα αντίγραφα που σώζονται. Όχι μόνο είχε ένα μεγάλο εργαστήριο και μεγάλο αριθμό μαθητών στον άμεσο κύκλο του, αλλά θεωρείται ότι υπήρχε μια αγορά για αντίγραφα του έργου του.
Ήταν διάσημος για την προσοχή του στις λεπτομέρειες των βλεφάρων και των νυχιών των ποδιών ο Λύσιππος που θεωρείται διάδοχος του Πολύκλειτο και αυτό έγινε γνωστό ως Κανόνας του Λυσίππου .
Ο μαθητής του, Χάρης της Λίνδου , κατασκεύασε τον Κολοσσό της Ρόδου , ένα από τα Επτά Θαύματα του Αρχαίου Κόσμου
Ο Λύσιππος ήταν προσωπικός γλύπτης του Μεγάλου Αλεξάνδρου .
Alexander the Great, marble copy of the original by Lysippos, from Alexandria (Egypt), 3rd century BC, Ny Carlsberg Glyptotek, Copenhagen
Ένα επίγραμμα του Μακεδόνα Ποσειδίππου που ανακαλύφθηκε πρόσφατα, στην ανθολογία που αναπαρίσταται στον Πάπυρο του Μιλάνου , έχει ως έμπνευση ένα χάλκινο πορτρέτο του Αλέξανδρου:
Λύσιππος, Σικυώνιος γλύπτης, τολμηρό χέρι, λόγιος τεχνίτης, το χάλκινο άγαλμά σου έχει το βλέμμα της φωτιάς στα μάτια, εκείνο που έκανες με τη μορφή του Αλέξανδρου. Οι Πέρσες δεν αξίζουν καμία ευθύνη. Συγχωρούμε τα βοοειδή που τράπηκαν σε φυγή από λιοντάρι.
καθώς και ένα επίγραμμα του Ασκληπιάδη
Ο Λύσιππος διαμόρφωσε την τόλμη του Αλέξανδρου και την όλη του μορφή.
Πόσο μεγάλη είναι η δύναμη αυτού του μπρούτζου! Ο θρασύς βασιλιάς
φαίνεται να ατενίζει τον Δία και ετοιμάζεται να πει:
«Έβαλα τη Γη κάτω από τα πόδια μου· εσύ, Δία, κατέχεις τον Όλυμπο».
Στον Λύσιππο έχει αποδοθεί η αναπαράσταση ενός εμπνευσμένου, θεόμορφου Αλέξανδρου με ανακατωμένα μαλλιά και χείλη ανοιχτά, κοιτάζοντας προς τα πάνω. Ένα εξαιρετικό παράδειγμα, ένα πρώιμο αυτοκρατορικό ρωμαϊκό αντίγραφο που βρέθηκε στο Tivoli , διατηρείται στο Λούβρο.
Έργο μοναδικής θεματικής, έχει ερμηνευθεί ποικιλοτρόπως και συνήθως εκλαμβάνεται ως αλληγορία. Ο «Καιρός», ένα χάλκινο άγαλμα γυμνού νέου, που πατούσε στα ακροδάχτυλα των ποδιών του με λυγισμένα γόνατα, με φτερά στην πλάτη και στους αστραγάλους τρέχει κρατώντας στο αριστερό χέρι ζυγαριά στηριγμένη σε ακμή ξυραφιού, υποδηλώνοντας πόσο εύκολο είναι να διαταραχτεί η ισορροπία των πραγμάτων. Τα μακριά μαλλιά του πέφτουν πλάγια και μπροστά, αφήνοντας γυμνό το κρανίο, ώστε, αν δεν αδράξει κάποιος την ευκαιρία από τα μαλλιά… τη στιγμή που αυτή περνάει δίπλα του, τη χάνει οριστικά. Πρόκειται για μορφοποίηση ενός «πιστεύω» με αλληγορικό χαρακτήρα. Τέτοιες απεικονίσεις ήταν γνωστές κι από την αρχαία ελληνική τέχνη, καθιερώθηκαν όμως από την εποχή του Λυσίππου.
Alexander_with_the_Spear,Late_fourth_century_BC,_from_Lower_Egypt,_Louvre_Museum
O Eρως λυγίζει το τόξο του. Μάρμαρο, ρωμαϊκό αντίγραφο μετά από ελληνικό πρωτότυπο του 4ου αιώνα π.Χ.
Museo Chiaramonti Βατικανό
O Eρως λυγίζει το τόξο του. Μάρμαρο, ρωμαϊκό αντίγραφο μετά από ελληνικό πρωτότυπο του 4ου αιώνα π.Χ.
Ο Ερμής δένει τα σανδάλια του Ny Carlsberg Glyptothek, , Κοπεγχάγη
Τα γλυπτά του Ερμή που δένει το σανδάλι του , υπάρχουν σε διάφορες εκδοχές, είναι όλα ρωμαϊκά μαρμάρινα αντίγραφα ενός χαμένου ελληνικού χάλκινου πρωτοτύπου με τον τρόπο του Λύσιππου
Έργο μοναδικής θεματικής, έχει ερμηνευθεί ποικιλοτρόπως και συνήθως εκλαμβάνεται ως αλληγορία. Ο «Καιρός», ένα χάλκινο άγαλμα γυμνού νέου, που πατούσε στα ακροδάχτυλα των ποδιών του με λυγισμένα γόνατα, με φτερά στην πλάτη και στους αστραγάλους τρέχει κρατώντας στο αριστερό χέρι ζυγαριά στηριγμένη σε ακμή ξυραφιού, υποδηλώνοντας πόσο εύκολο είναι να διαταραχτεί η ισορροπία των πραγμάτων. Τα μακριά μαλλιά του πέφτουν πλάγια και μπροστά, αφήνοντας γυμνό το κρανίο, ώστε, αν δεν αδράξει κάποιος την ευκαιρία από τα μαλλιά… τη στιγμή που αυτή περνάει δίπλα του, τη χάνει οριστικά. Πρόκειται για μορφοποίηση ενός «πιστεύω» με αλληγορικό χαρακτήρα. Τέτοιες απεικονίσεις ήταν γνωστές κι από την αρχαία ελληνική τέχνη, καθιερώθηκαν όμως από την εποχή του Λυσίππου.
—Τίς, πόθεν ὁ πλάστης;– —Σικυώνιος.–
—Οὔνομα δὴ τίς; —Λύσιππος.-Λύσιππος.
—Σὺ δὲ τίς; —Καιρὸς ὁ πανδαμάτωρ.
—Τίπτε δ’ ἐπ’ ἄκρα βέβηκας; —Ἀεὶ τροχάω.
—Τί δὲ ταρσοὺς ποσσὶν ἔχεις διφυεῖς; —Ἵπταμ’ ὑπηνέμιος.
—Χειρὶ δὲ δεξιτερῇ τί φέρεις ξυρόν; —Ἀνδράσι δεῖγμα, ὡς ἀκμῆς πάσης ὀξύτερος τελέθω.
—Ἡ δὲ κόμη τί κατ’ ὄψιν;—Ὑπαντιάσαντι λαβέσθαι, νὴ Δία.
—Τἀξόπιθεν πρὸς τί φαλακρὰ πέλει;–—Τὸν γὰρ ἅπαξ πτηνοῖσι παραθρέξαντά με ποσσὶν οὔτις εἴθ’ ἱμείρων δράξεται ἐξόπιθεν.
—Τοὔνεχ’ ὁ τεχνίτης σε διέπλασεν; —Εἵνεκεν ὑμέων, ξεῖνε, καὶ ἐν προθύροις θῆκε διδασκαλίην.
Ποιος είναι ο γλύπτης και από πού; Ένας από την Σικυώνα. Και το όνομά του; Λύσιππος.
Κι εσύ ποιος είσαι; Ο Καιρός που όλους τους νικάω.
Γιατί περπατάς στις μύτες των ποδιών σου; Κάνω ασταμάτητες περιφορές γύρω από τη γη.
Γιατί έχεις φτερά σε κάθε πόδι; Επειδή περνάω και φεύγω σαν τον άνεμο.
Και στο δεξί σου χέρι γιατί κρατάς λεπίδα; Για να δείξω στους ανθρώπους πως είμαι πιο κοφτερός από κάθε μαχαίρι.
Και τα μαλλιά, γιατί κρέμονται στο πρόσωπό σου; Για να με τραβήξει όποιος έρχεται να με βρει.
Κι όμως -μα τον Δία- γιατί είσαι καραφλός από πίσω; Για να μην μπορέσει κανένας που προσπέρασα με τα φτερωτά μου πόδια να με αρπάξει από πίσω.
Γιατί σε έφτιαξε ο γλύπτης; Για χάρη σας, ξένοι, και για να σας διδάξει με έβαλε
στην είσοδο.
Ο «Καιρός» ή «Ευκαιρία» κοσμούσε την οικία του καλλιτέχνη στη Σικυώνα. Σε αυτό αναφέρεται επίγραμμα του Ποσείδιππου που μαρτυρά το διδακτικό χαρακτήρα του έργου για τους περαστικούς
ανάγλυφο αντίγραφο στο Μουσείο Αρχαίας Τέχνης του Τορίνου).
ΚΛΕΙΩ 